Ardal
gymeriad tirwedd hanesyddol drefol yw Penfro sy'n
cynnwys Castell Penfro, gyda'r hen dref unionlin wedi ei hamgylchynu
gan furiau canoloesol y dref, a thai cyfoes a datblygiadau eraill
ar gyrion y dref. |
|
Mae
ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Doc Penfro yn
cynnwys y dociau morwrol o'r 19eg ganrif a'r dref o'r 19eg ganrif
sydd wedi ei chynllunio ar ffurf grid. Mae llawer o dai gweithwyr
a thai trefol o'r 19eg ganrif i'w gweld yn yr ardal hon, gyda thai
a datblygiadau diwydiannol ysgafn o'r 20fed ganrif ar y cyrion. |
|
Tref o ddiwedd
y 18fed ganrif wedi ei chynllunio ar ffurf grid yw ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Aberdaugleddau gyda dociau yn
dyddio o ddiwedd o 19eg ganrif. Mae ystadau tai mawr yr 20fed ganrif
a datblygiadau diwydiannol ysgafn yn amgylchynu canol hyn y dref. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol drefol fach yw Neyland sydd
wedi ei lleoli yn yr hen borthladd a'r orsaf rheilffordd. Ymledodd
y dref o'r canolbwynt hwn yn ystod y 19eg ganrif i gynnwys cyn bentref
Great Honeyborough. Mae tai a datblygiadau diwydiannol ysgafn o
ddiwedd yr 20fed ganrif i'w cael ar gyrion y dref. |
|
Hwlffordd
yw'r ardal drefol fwyaf yn Sir Benfro. Mae'r ardal gymeriad tirwedd
hanesyddol hon yn cynnwys canol hanesyddol y dref, gyda chastell,
eglwysi canoloesol, tai gwych o'r 18fed a'r 19eg ganrif a'r ganolfan
fasnachol, yn ogystal â datblygiadau cyfoes yn y dref ei hun
ac ar ei chyrion. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Purfa Olew Gulf yn cynnwys strwythur
anferth yr adeilad diwydiannol hwn o ddiwedd yr 20fed ganrif gan
gynnwys rheilffyrdd a glanfeydd. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Purfa Olew Esso yn cynnwys gweddillion
datgymaledig purfa olew o ddiwedd yr 20fed ganrif. Y cyfan sy'n
weddill yw cloddwaith sy'n nodi safleoedd y gwahanol weithfeydd
ac ychydig o adeiladau atodol. Mae caer South Hook, sef strwythur
amddiffynnol mawr o'r 19eg ganrif wedi ei chynnwys yn yr ardal hon. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Purfa Olew Amoco yn cynnwys
adeiladau diwydiannol anferth. |
|
Safle gorsaf
bwer o ddiwedd yr 20fed ganrif yw ardal gymeriad tirwedd hanesyddol
Gorsaf Bwer Penfro. Mae'r orsaf wedi cael ei datgomisiynu
bellach ac mae'r adeilad anferth yn cael ei ddymchwel. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Purfa Olew Texaco yn cynnwys
adeiladau diwydiannol anferth o ddiwedd yr 20fed ganrif, hen orsaf
bwmpio olew BP sydd wedi ei lleoli yng Nghaer Popton, strwythur
amddiffynnol o'r 19eg ganrif, a llecyn byr o glogwyni môr. |
|
Lleolir Maes
Awyr Dale mewn safle amlwg ar ben clogwyni uchel yr arfordir.
Mae'r ardal gymeriad tirwedd hanesyddol yn cynnwys yr hen leiniau
glanio a rhai o'r adeiladau sy'n dyddio o faes awyr yr Ail Ryfel
Byd. Mae'r tir rhwng y lleiniau glanio wedi cael ei adfer yn dir
pori. |
|
Llecyn hir o
dir wedi ei leoli ar waelod dyffryn yw ardal gymeriad tirwedd hanesyddol
Pont Mullock. Nid oes unrhyw aneddiadau yma dim
ond llaid llanw, morfeydd heli a chorsydd. Mae ffordd yn croesi'r
ardal hon dros Bont hanesyddol Mullock. |
|
Penrhyn yw ardal
gymeriad tirwedd hanesyddol Penrhyn y Santes Ann
sy'n estyn allan ar draws aber dyfrffordd Aberdaugleddau. Mae'n
wastadedd o dir fferm cyfoethog, garw a gaiff ei nodweddu gan ffermydd
gwasgarog â chaeau mawr rheolaidd. Cynhwysir goleudai a thai
gwasanaethau a dwy gaer o'r 19eg ganrif sy'n sefyll ar ben clogwyn
- sef Dale a West Blockhouse. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Dale wedi ei chanoli o amgylch
pentref bach Dale, ond mae'n cynnwys rhai ffermydd gwasgaredig o
fewn caeau bach rheolaidd. Mae pentref Dale yn cynnwys sawl adeilad
gwych o ddechrau'r 19eg ganrif sy'n glwstwr o amgylch glan y môr.
Lleolir y tai o'r 20fed ganrif ar gyrion y pentref, a datblygwyd
meysydd parcio ceir a chyfleusterau eraill er mwyn gwasanaethu gweithgareddau
chwaraeon dwr. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol amaethyddol fawr iawn yw Hoaten - Hasguard
sydd â sawl fferm sylweddol o fewn y dirwedd arw
sydd heb yr un goeden fwy neu lai, a chaeau mawr rheolaidd. Mae
llawer o'r ffermdai wedi eu hadeiladu yn yr arddull Sioraidd, ond
mae rhai ohonynt yn dangos arwyddion o gyfnodau adeiladu cynharach. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Llanismel wedi ei chanoli ar
bentref Llanismel sy'n glwstwr bras o adeiladau yn dyddio o ddiwedd
y 19eg a'r 20fed ganrif. Roedd caeau hirgul caeëdig - a arferai
fod yn gaeau agored ? yn amgylchynu'r pentref. Cynhwysir hefyd eglwys
y plwyf, sy'n sefyll ar ei phen ei hun mewn dyffryn coediog, ynghyd
â nodweddion gerddi o'r 19eg ganrif. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Sandy Haven yn rhuban o laid
llanw, morfeydd heli a chorsydd gyda choed collddail ar lethrau
serth y cwm. Ni cheir unrhyw aneddiadau. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol amaethyddol yw Scoveston a Burton
yn bennaf sy'n cynnwys sawl plasty, llawer o ffermydd mawr, a ffermydd
llai wedi eu gwasgaru ac anheddiad cyfoes gwasgaredig. Burton yw'r
unig bentref. Mae'r caeau yn yr ardal hon yn fawr ac wedi eu gwahanu
gan gloddiau a gwrychoedd. Nid yw coetir yn rhan amlwg o’r
dirwedd. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol fach yw Houghton wedi ei chanoli
ar y pentrefan bach o’r un enw ac wedi ei amgylchynu gan system
o lain-gaeau - sef hen gaeau agored y gymuned. Clwstwr rhydd o dai
o'r 19eg a'r 20fed ganrif yw tai'r pentrefan. |
|
Esblygodd ardal
gymeriad tirwedd hanesyddol Hook o'r diwydiant
glo sydd bellach wedi diflannu. Mae'n cynnwys sawl pentrefan bach
o'r 19eg ganrif wedi eu cysylltu â datblygiadau unionlin o
ddiwedd yr 20fed ganrif. Caiff tri chei glo bach o'r gorffennol
eu cynnwys hefyd. Caeau bach afreolaidd yw'r dirwedd amaethyddol. |
|
Arferai Little
Milford fod yn borthladd pwysig i allforio glo, ond mae'r
ardal gymeriad tirwedd hanesyddol hon yn cynnwys coedlannau yn bennaf
ar lethrau serth y mynyddoedd a llaid a morfeydd heli ar gyrion
y ddyfrffordd. Ychydig iawn o olion sydd i ddangos ei phwysigrwydd
diwydiannol blaenorol.
|
|
Mae
Freystrop yn cynnwys pentrefan Freystrop Isaf, eglwys y
plwyf sydd ar wahân, a llain-gaeau - hen gaeau agored y gymuned.
Mae hon yn ei hanfod yn ardal gymeriad tirwedd hanesyddol amaethyddol
o ffermydd gwasgaredig, caeau, ffiniau o wrychoedd ar gloddiau a
choetir. |
|
Mae Uzmaston
a Boulston yn cynnwys rhannau uchaf dyfrffordd Aberdaugleddau
ond yn bennaf yn cynnwys ffermydd gwasgaredig o fewn tirwedd o gaeau
mawr rheolaidd eu ffurf. Mae'r ffermydd yn amrywio mewn maint o'r
plastai mawr gyda ffermydd cartref i ffermdai a thyddynnod brodorol
o'r 19eg ganrif. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol fach iawn ond hanesyddol nodweddiadol yw Hillblock
sy'n seiliedig ar bentrefan amaethyddol o dai o'r 19eg ganrif ac
wedi ei amgylchynu gan system o lain-gaeau amgaeëdig ond diraddedig
- sef caeau agored blaenorol y gymuned. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol yn seiliedig ar ystad yw Pictwn a Slebets.
Mae'n cynnwys plastai, gerddi, parciau a rhannau eraill o'r ddwy
ystad fwyaf yn ne-orllewin Cymru; Pictwn a Slebets. Mae ansawdd
'parc' i'r holl ardal.
|
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Canaston a Choedwig Mynwar yn
cynnwys coetir, sydd bellach yn blanhigfa gonifferaidd, er mai collddail
ydoedd yn y gorffennol. Caiff y felin Sioraidd yn Y Pwll Du ei chynnwys
yn yr ardal hon. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol amaethyddol sy'n cynnwys ffermydd gwasgaredig
sydd wedi eu gosod o fewn tirwedd o gaeau mawr ar ffurf reolaidd
a choetir yw Toch. |
|
Mae Mynwar
yn ardal gymeriad tirwedd hanesyddol amaethyddol sy'n cynnwys ffermydd
gwasgaredig, caeau mawr sydd wedi eu gwahanu gan wrychoedd ar gloddiau
a choetir. Nid oes pentrefi yn yr ardal, a cheir yr unig glwstwr
o anheddau ym Mynwar lle mae eglwys y plwyf sy'n dyddio o'r Oesoedd
Canol wedi ei lleoli. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Martletwy yn cynnwys nifer fach
a gweddol glos o dai o'r 19eg a'r 20fed ganrif o fewn tirwedd amaethyddol
o ffermydd gwasgaredig, caeau bach afreolaidd a llawer o goetir.
Mae hen geiau a safleoedd eraill yn dystiolaeth o'r pwysigrwydd
a roddwyd i'r diwydiant glo yn yr ardal hon yn y gorffennol. |
|
Mae pentref
Lawrenni yn cynnwys grwp o dai o'r 19eg ganrif yn bennaf
yn agos at eglwys y plwyf sy'n dyddio o'r Oesoedd Canol. Fodd bynnag,
prif gymeriad yr ardal hon yw amaethyddiaeth, gydag elfen gref o
ystad neu 'barcdir' yn deillio o dí Lawrenni sydd bellach
wedi ei ddymchwel. Mae cei mawr yn dystiolaeth i bwysigrwydd y diwydiant
glo yn y gorffennol. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol ddiwydiannol flaenorol yw Cei Cresswell
gydag elfen gref o amaethyddiaeth. Mae'r tai o'r 19eg ganrif
sydd ar y cei, y cei ei hun a'r nifer fach o fythynnod clos yn dystiolaeth
o ddiwydiant blaenorol. Cynrychiolir amaethyddiaeth gan ffermydd
bach gwasgaredig a chaeau bach. Ceir coetir trwchus ar lethrau serth
y dyffryn. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol amaethyddol yw West Williamston a Threnewydd
Caeriw sy'n cynnwys dau bentrefan a chaeau hirgul caeëdig
- sef caeau agored blaenorol y ddwy gymuned. Gwrychoedd ar gloddiau
sy'n ffurfio'r rhan fwyaf o'r ffiniau, ond mae waliau cerrig priddgalch
a waliau cerrig sych i'w cael yma hefyd. Mae chwareli gwag, rhai
ohonynt â cheiau yn dystiolaeth o bwysigrwydd y diwydiant
cloddio calchfaen yn y gorffennol. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Maes Awyr Caeriw yn cynnwys
yr hen leiniau glanio ac ychydig o adeiladau sydd wedi goroesi o
hen faes awyr milwrol yr Ail Ryfel Byd.
|
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol amaethyddol fawr yw Bryncwtyn Caeriw
a Nash sy'n cynnwys sawl plasty o fewn parcdir a gerddi,
llawer o ffermydd mawr a nifer fach o ffermydd llai. Mae'r caeau
yn fawr ac wedi eu rhannu gan wrychoedd ar gloddiau. Mae coetir
yn rhan annatod o rai rhannau o’r dirwedd. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol fach yw Cosheston sydd wedi
ei chanoli ar bentref unionlin Cosheston. Mae'r rhan fwyaf o'r tai
yn y pentref yn dyddio o'r 19eg a'r 20fed ganrif. Mae llain-gaeau
cul yn amgylchynu'r pentref - sef caeau agored caeëdig y gymuned. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Hundleton a Maiden Wells yn
cynnwys y ddau bentref dan sylw sydd wedi eu lleoli o fewn tirwedd
o ffermydd gwasgaredig a chaeau gweddol fach. Mae tai cyfoes yn
y pentrefi yn amgylchynu adeiladau hyn sy'n dyddio'n bennaf o'r
19eg ganrif. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol amaethyddol yw Rhoscrowdder
a gaiff ei nodweddu gan ffermydd gwasgaredig mawr â chaeau
rheolaidd eu siap. Y math arferol o ffiniau yw gwrychoedd ar gloddiau,
ond tua'r rhan orllewinol agored o'r ardal, ceir waliau cerrig priddgalch.
Ceir amrywiaeth mawr yn y mathau o adeiladau domestig, gan amrywio
o ran dyddiad hefyd rhwng yr Oesoedd Canol a'r 20fed ganrif. |
|
Mae Angle
yn ardal gymeriad tirwedd hanesyddol unigryw a chymhleth. Mae wedi
ei chanoli ar bentref unionlin Angle, sy'n cynnwys enghreifftiau
o bensaernïaeth ddomestig o'r Oesoedd Canol, y 19eg ganrif
a'r 20fed ganrif. Mae ardal yr harbwr, llain-gaeau - sef caeau agored
canoloesol y gymuned - caer o'r 19eg ganrif a llethrau arfordirol
coediog serth wedi eu cynnwys hefyd. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Maes Awyr Angle yn cynnwys lleoliad
maes awyr o'r Ail Ryfel Byd sydd wedi cael ei adfer yn diroedd ffermio. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol fach yw Liddeston wedi ei lleoli
ar gyrion tref Aberdaugleddau ac yn cynnwys ffermydd a chaeau gwasgaredig,
cwrs golff a safleoedd diwydiannol. Er mai ardal amaethyddol ydyw
yn bennaf, mae sawl elfen o’r dirwedd hanesyddol yn ddiraddedig
oherwydd eu bod mor agos at y dref. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol amaethyddol yw Herbrandston sy'n
cynnwys ffermydd gwasgaredig a chaeau mawr rheolaidd. Mae'r ffermydd
a'r ffermdai ar y cyfan yn fawr, er bod rhai enghreifftiau llai
ar gael. Yr unig anheddiad clos yw pentref Herbrandston, sydd â
chnewyllyn o dai o'r 19eg ganrif wedi eu hamgylchynu gan ddatblygiadau
cyfoes.
|
|
Lleolir ardal
gymeriad tirwedd hanesyddol Benton ar lan dyfrffordd
Aberdaugleddau. Mae'n cynnwys coedlannau collddail yn bennaf, ond
mae hefyd yn cynnwys blaen traeth creigiog a lleidiog, pwyntiau
bach o'r gorffennol ar gyfer llongau/fferiau a nifer fach o anheddau
o'r 19eg ganrif. |
|
Mae Llangwm
yn bentref sydd wedi datblygu o amgylch un pen o ddyfrffordd
Aberdaugleddau. Er ei fod yn wreiddiol yn dyddio o'r Oesoedd Canol,
ehangodd yr anheddiad yn ystod y 19eg ganrif fel canolfan lofaol
a phorthladd glo, ond ychydig sydd wedi goroesi bellach i ddangos
tystiolaeth o'r gwaith blaenorol hwn. Mae tai o ddiwedd yr 20fed
ganrif yn amgylchynu cnewyllyn hanesyddol y pentref. |
|
Ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol amaethyddol yw Waterston - Honeyborough
yn bennaf gyda ffermydd gwasgaredig a llain-gaeau, ond mae'n cynnwys
pentref Waterston a phentrefan Honeyborough. Roedd llawer mwy o'r
llain-gaeau - sef caeau agored y gymuned a amgaewyd - yn bodoli
ar un adeg ond datblygwyd diwydiannau a thai ar y tir hwn. |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Rosemarket wedi ei chanoli ar
bentref Rosemarket, ond mae'n cynnwys ardal fach o gaeau cyfagos
a llethrau coediog serth y cwm. Mae'r pentref wedi cadw ei forffoleg
o gyfnod cynharach, ond ac eithrio eglwys y plwyf ganoloesol, mae
rhan fwyaf yr adeiladau yn dyddio o'r 19eg a'r 20fed ganrif |
|
Mae ardal gymeriad
tirwedd hanesyddol Llecyn Arfordirol Dale i Sain Ffraid
yn cynnwys stribyn cul o dir garw ar ben y clogwyn. Mae
Llwybr Arfordir Sir Benfro yn mynd drwy'r ardal hon, a cheir sawl
bryngaer yno o'r oes haearn. |
|
Darn cul o dir
garw ar ben clogwyn yw Llecyn Arfordirol Monk Haven i Gelliswick
gyda Llwybr Arfordir Sir Benfro yn mynd drwyddo. Caiff caerau o'r
oes haearn a goleudy eu cynnwys yn yr ardal hon. |
|
Mae Llecyn
Arfordirol West Angle i Freshwater West yn cynnwys sawl
kilometr o glogwyni Llwybr Arfordir Sir Benfro. Caiff caerau o'r
oes haearn, twr gynnau o'r 16eg ganrif a magnelfeydd gynnau o'r
20fed ganrif eu cynnwys yn yr ardal hon. |
|