Cartref > Tirweddau Haneyddol >

285 Lleolir ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Penmaendewi ar ben eithaf gorllewinol penrhyn Tyddewi. Mae'n cynnwys clogwyni uchel sy'n disgyn i'r môr a rhostir agored sy'n ymestyn i gopa Carn Llidi sydd ryw 180m o uchder. Ar y rhostir ceir olion cynhanesyddol, gan gynnwys caer bentir, siambrau claddu a systemau caeau.

286 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Porthmawr yn dirwedd foel lle ceir ffermydd a chaeau gwasgaredig. Waliau cerrig sych yw'r prif fath o ffin derfyn. Ni cheir llawer o wrychoedd, ac mae'r rheini sydd yma yn isel ac yn wasgarog. Defnyddir y tir gan fwyaf fel tir pori wedi'i wella. Ceir yma safleoedd gwersylla a pharciau carafannau. Un o nodweddion y dirwedd hon yw'r ffermydd pâr ar lethrau deheuol Carn Llidi. Ceir amrywiaeth mawr o fathau o anheddau. Carreg yw'r prif ddeunydd adeiladu.

287 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Tywyn yn cynnwys ardal o dywod chwyth Porth Mawr. Tir comin ydoedd tan 1869 pan y'i hamgaewyd gan Ddeddf Seneddol. Ceir system o dwyni tywod ar hyd yr arfordir gyda glaswelltir yn gorchuddio'r tywod chwyth yn yr ardaloedd mewndirol. Lleolir cwrs golff, gwesty, tai modern, maes parcio a chyfleusterau twristiaeth eraill yn yr ardal hon.

288 Lleolir ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Treleddyd - Tretïo - Caerfarchell ar dir amaethyddol ffrwythlon ar ochr ogleddol penrhyn Tyddewi. Mae'n cynnwys caeau, pentrefannau bach a ffermydd gwasgaredig. Mae'r anheddau yn draddodiadol wedi'u hadeiladu o gerrig ac yn amrywio o ran dyddiad ac arddull o'r tai isganoloesol a thai Sioraidd i fythynnod yn dyddio o'r 19eg ganrif. Mae adeiladau amaethyddol mawr modern yn elfen gref yn y dirwedd. Mae gwrychoedd gwasgarog, isel i'w cael ar ben y cloddiau terfyn. Ceir yma safleoedd gwersylla a pharciau carafannau ond defnyddir y tir gan fwyaf fel tir pori wedi'i wella gyda pheth tir âr. Tirwedd foel heb goed ydyw.

289 Lleolir ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Treleddyn - Treginnis ar gyrion gorllewinol penrhyn Tyddewi. Mae'n cynnwys clogwyni uchel sy'n syrthio i'r môr a thirwedd amaethyddol o gaeau bach, cerrig brig tebyg i foelydd a ffermydd gwasgaredig. Mae ffermydd wedi'u clystyru mewn grwpiau a leolir yng nghysgod y moelydd. Yn draddodiadol mae'r adeiladau wedi'u codi o gerrig ac yn amrywio o dai isganoloesol a thai Sioraidd i fythynnod sy'n dyddio o'r 19eg ganrif. Ceir cymysgedd o dir pori, tir âr a thir pori garw yma. Tirwedd foel heb goed ydyw. Cer yma safleoedd gwersylla a pharciau carafannau.

290 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Pwll Trefeiddan yn cynnwys tir comin gwlyb agored gydag ardal helaeth o ferddwr.

291 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Dyffryn Alun yn cynnwys ochrau serth dyffryn cul sydd wedi'u gorchuddio â phrysgwydd. Mae llawr y dyffryn yn dir pori neu'n gors. Mae'r gwrychoedd ar y cloddiau ffiniau ar waelod y dyffryn wedi'u gadael ac nis defnyddir rhagor. Lleolir gwaith trin carthion yma.

292 Lleolir ardal gymeriad tirwedd hanesyddol St Nons - Llandridian ar gyrion deheuol penrhyn Tyddewi. Mae'n cynnwys clogwyni uchel sy'n syrthio i'r môr a thirwedd o gaeau bach a ffermydd gwasgaredig. Yn draddodiadol, mae'r adeiladau wedi'u codi o gerrig, ac mae'r rhan fwyaf o'r tai yn dyddio o'r 19eg ganrif. Ceir sawl safle gwersylla a pharc carafannau yn yr ardal ond defnyddir y tir gan fwyaf ar gyfer tir pori a rhywfaint o dir âr. Mae'r gwrychoedd sy'n goroesi ar y cloddiau terfyn pridd a charreg yn isel ac yn wasgarog. Tirwedd foel heb goed ydyw.

293 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Comin Dowrog - Treleddyd - Tretïo yn cynnwys tir comin gwlyb a chorslyd.

294 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Tyddewi yn cynnwys dinas Tyddewi. Mae'n cynnwys clos yr eglwys gadeiriol - Eglwys Gadeiriol Tyddewi, hen Lys yr Esgob ac adeiladau cysylltiedig - craidd y ddinas ganoloesol a datblygiadau modern ar y cyrion. Yn draddodiadol, mae'r adeiladau wedi'u codi o gerrig. Y tu allan i glos yr eglwys gadeiriol, ceir amrywiaeth mawr o fathau o adeiladau, ond mae'r rhan fwyaf o'r adeiladau yn dyddio o'r 19eg ganrif a'r 20fed ganrif.

295 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Warpool wedi'i lleoli ar draws hen system o gaeau agored o amgylch Dinas Tyddewi. Nodweddir yr ardal hon gan lain gaeau cul wedi'u hamgáu gan gloddiau a gwrychoedd isel. Mae datblygiadau'r 19eg a'r 20fed ganrif ar gyrion y ddinas wedi meddiannu rhywfaint o'r hen lain-gaeau hyn.

296 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Maes Awyr Tyddewi yn cynnwys tirwedd agored o dir pori wedi'i adfer. Erbyn hyn dymchwelwyd pob un o adeiladau'r maes awyr a ddyddiai o'r ail ryfel byd, ond mae darnau byr o'r llwybr glanio concrid a'r ffyrdd gwasanaethu wedi goroesi.

297 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Waun Caerfarchell yn cynnwys tir comin gwlyb a chorslyd.

298 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Y Felinganol wedi'i lleoli yn nyffryn serth a chul Afon Solfach ac wedi'i lleoli o amgylch pentrefan sef y Felinganol. Yn draddodiadol codwyd yr adeiladau o gerrig, gyda'r rhan fwyaf o'r anheddau yn dyddio o'r 19eg ganrif gydag ambell i dy yn dyddio o'r 20fed ganrif. Lleolir chwarel fawr segur ar ochr y dyffryn sy'n edrych dros y pentrefan. Mae'r defnydd o dir yn cynnwys tir pori ar lawr y dyffryn a choetir a phrysgwydd ar ochrau'r dyffryn.

299 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Caerforiog yn cynnwys caeau mawr hirsgwar o dir pori a thir âr wedi'i wella sydd wedi'u rhannu gan gloddiau a gwrychoedd, a ffermydd gwasgaredig. Mae'r gwrychoedd yn isel ac yn wasgarog a thirwedd foel heb goed ydyw. Mae'r ffermydd yn fawr.

300 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Porth Clais yn cynnwys harbwr bach wedi'i adeiladu o gerrig, ceiau, odynau calch a meysydd parcio wedi'u lleoli mewn cilfach gul ac iddi ochrau serth.

301 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Caer Llundain - Caer Ysgubor yn cynnwys ardal rhostir agored bryniog a chreigiog Ynys Dewi ac mae clogwyni uchel sy'n syrthio i'r môr i'w cael ar dair ochr. Ceir olion ffiniau caeau cynhanesyddol yn yr ardal hon. Tirwedd foel heb goed ydyw.

302 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Ynys Dewi yn cynnwys y rhan ogleddol gysgodol ar Ynys Dewi a rannwyd yn gaeau mawr gan waliau cerrig sych. Mae'n cynnwys fferm sy'n dyddio o'r 19eg ganrif a man glanio. Tir pori yw'r tir gan fwyaf. Tirwedd foel heb goed ydyw.

303 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Ynys Selyf - yr Hen Fferm wedi'i lleoli yng nghanol Ynys Selyf ac mae'n cynnwys y rhan honno o'r ynys a ffermiwyd yn y 18fed a'r 19eg ganrif. Ni chaiff y tir ei ffermio bellach ond mae waliau a chloddiau'r hen gaeau a'r hen fferm yn goroesi.

304 Mae ardal gymeriad tirwedd hanesyddol Ynys Selyf - caeau cynhanesyddol yn cynnwys pob rhan o Ynys Selyf nas ffermiwyd yn ystod y 18fed a'r 19eg ganrif. Mae clogwyni uchel sy'n syrthio i'r môr yn amgylchynu llwyfandir lle gwelir olion caeau cynhanesyddol ac aneddiadau ar ffurf cloddweithiau a muriau isel. Tirwedd foel heb goed ydyw. Caiff y glaswellt ei gadw'n fyr oherwydd bod cwningod yn pori'r tir dros ran fawr o'r ynys.