TWYNI TYWOD CYD-WELI CYFEIRNOD GRID: SN 401064 Cefndir Hanesyddol
Map a atgynhyrchwyd o fap yr OS gyda chaniatad yr Arolwg Ordnans ar ran Rheolwr Llyfrfa Ei Mawrhydi, © Hawlfraint y Goron 2001. Cedwir pob hawl. Byddai ei atgynhyrchu heb ganiatad yn torri Hawlfraint y Goron a gall hynny arwain at erlyniad neu achos sifil. Rhif y drwydded: GD272221 Disgrifiad ac elfennau tirlun hanesyddol hanfodol Ardal o fignen a bryniau tywod rhwng ychydig uwchlaw lefel y môr a 10 m, sydd â gwreiddiau cynnar yn hytrach na diweddarach, gan fod y duedd ar ochr ogleddol Aber Gwendraeth yn un o erydu yn hytrach na dyddodi. Ym 1766-8 llwyddodd amgylchedd mwy sefydlog i ganiatáu'r gwaith o adeiladu Camlas Thomas Kymer ac, ym 1852, prif linell rheilffordd y Great Western. Gorweddai gweithfeydd briciau a gweithfeydd silica 'Dinas' ar bob ochr i'r llinell reilffordd ar un adeg (Argraffiad Cyntaf 6" Arolwg Ordnans, Dalen LIII. NW, 1891). Mae morgloddiau'r 19eg a'r 20fed ganrif i'r de o'r ardal. Ar y cyfan amgaeir yr ardal gan derfynau syth o wrychoedd sy'n tyfu'n wyllt. Dim ond y nodweddion a nodwyd uchod, hy. cei a chamlas Kymer, y rheilffyrdd, y gweithfeydd briciau a silica gynt, a'r morgloddiau, yw'r archeoleg yn yr ardal a gofnodwyd. Adferwyd cei Kymer ac mae rhai adeiladau cerrig yn gysylltiedig ag ef yno, sydd bellach yn segur. Nid oes adeiladau nodweddiadol yno. Mae hon yn ardal tirlun hanesyddol hynod o fryniau tywod a mignen, yn gorwedd rhwng morfa heli lleidiog sydd heb ei amgáu a'r ddaear sy'n codi ac a amgaeir gan lechweddau i'r gogledd.
|