MAES GLANIO PEN-BRE CYFEIRNOD GRID: SN 399037 Cefndir Hanesyddol Ardal fach ac ar wahân o laciau twyni y tu ôl i Dwyni Tywod Pen-bre lle saif hen Faes Glanio Pen-bre gynt (Page 1996, 15). Mae'r twyni tywod eu hunain yn system o dwyni a grëwyd i raddau helaeth yn ystod y cyfnod hanesyddol, ac mae'r twyni yn ganlyniad amrywiol gyfnodau o adfer. Mae'r tirlun bron yn gyffiniol â Maenordy Caldicot a grybwyllwyd am y tro cyntaf yn y 13eg ganrif (Page 1996, 13), ac fe'i hehangwyd o ganlyniad i adfer tua 1629 pan godwyd morglawdd o'r enw 'Y Bwlwarc'. Roedd yr hanner gogleddol yn dal yn agored i orlifo rheolaidd hyd nes yr adeiladwyd morglawdd arall, Banc-y-Lord, gan Pinkerton ac Allen ym 1817-18 (James 1991, 156). Yn ddiweddarach ymgorfforwyd yr ardal o fewn Maenordy Pen-bre, o dan deulu'r Ashburnham, ac ar fap degwm Pen-bre 1841 fe'i gwelir wedi'i rhannu'n gaeau afreolaidd o ran siâp, canolig eu maint. O'r ddwy fferm a welir ar y map hwn, ymddengys bod un ohonynt - Fferm Tywyn Mawr - ar safle un o'r tair fferm a welir ar Fap Ystad o tua 1681 (James, 1991, 153). Bu rhan o'r adran ogledd-ddwyreiniol eithaf yn agored i fesur cau tir y Senedd ym 1854 (Carms R O, AE3). Safai odyn friciau o'r 19eg ganrif yn rhan ddeheuol yr ardal ar un adeg, gan wneud defnydd o bocedi o glai llifwaddod yn ôl pob tebyg (Argraffiad cyntaf 6" Arolwg Ordnans, Dalen LIII SW). Hefyd yn croesi'r ardal o'r gogledd-orllewin i'r de-ddwyrain roedd Draen Swan Pool a grewyd gan ddyn, a sefydlwyd erbyn 1762 fwy na thebyg i wacáu pwll a arferai fod yn Ardal 163, i'r de-ddwyrain, i mewn i hen gilfachell gynt y tu draw i'r Bwlwarc. Yn y lle cyntaf cyfres o leiniau glanio glaswelltog a sefydlwyd fel gorsaf awyrennau rhyfel oedd y maes glanio, ond mae'r cynllun presennol yn dyddio o 1941-44 ar ôl iddo fynd yn gartref i Ysgol Saethu Awyr (Page 1996, 15, 20). Erbyn hyn mae'n gylchffordd rasio ceir ac, ers 1996, yn faes glanio i awyrennau ysgafn.
Map a atgynhyrchwyd o fap yr OS gyda chaniatad yr Arolwg Ordnans ar ran Rheolwr Llyfrfa Ei Mawrhydi, © Hawlfraint y Goron 2001. Cedwir pob hawl. Byddai ei atgynhyrchu heb ganiatad yn torri Hawlfraint y Goron a gall hynny arwain at erlyniad neu achos sifil. Rhif y drwydded: GD272221 D
isgrifiad ac elfennau tirlun hanesyddol hanfodol Mae'r archeoleg a gofnodwyd wedi'i chyfyngu i'r nodweddion Ôl-ganoloesol nodweddiadol. Mae'r adeiladau o'r 20fed ganrif yn nodweddiadol. Mae ffiniau pendant i Faes Glanio Pen-bre i'r gogledd lle mae morglawdd yn ei wahanu o'r morfa heli, ac i'r gorllewin lle mae'n ffinio â choedwig. Ar yr ochrau eraill elfennau modern yr ardal tirlun hanesyddol hon sy'n ei gwahaniaethu o'i chymdogion.
|