LLETHR LLWYDCYFEIRNOD GRID: SN 741598 Cefndir Hanesyddol Nodweddir yr ardal hon gan ei golwg anamgaeëdig, agored. Yn y cyfnod hanesyddol mae’n debyg i’w natur agored sicrhau iddo gael ei hawlio gan y Goron. Nodir aneddiadau yn perthyn i’r cyfnod hanesyddol yn y cofnod archeolegol, ond ymddengys fod y rhain wedi’u gadael erbyn canol y 19eg ganrif, os nad ynghynt. Ffridd fu’r prif ddefnydd a wnaed o’r ardal yn y cyfnod hanesyddol. Disgrifiad ac elfennau hanfodol y dirwedd hanesyddol Lleolir yr ardal hon o dir pori garw agored ar lethrau
serth ac weithiau greigiog dyffryn Groes Fawr sy’n wynebu’r
de rhwng 320m a 500m. Safleoedd archeolegol yw prif elfennau’r dirwedd
hanesyddol, ac maent yn cwmpasu dau brif gyfnod: yr Oes Efydd a’r
cyfnod ôl-Ganoloesol. Mae archeoleg yr Oes Efydd yn cynnwys nifer
o grugiau crwn neu garneddau claddu, maen hir posibl a nifer fawr o garneddau
clirio a safleoedd tai posibl. Priodolir y carneddau clirio i’r
Oes Efydd ond dim ond yn betrus; mae’n bosibl eu bod yn gysylltiedig
â’r gweithgarwch anheddu diweddarach ar draws yr ardal. Mae’r
gweithgarwch anheddu diweddarach hwn yn cynnwys nifer fawr o gytiau hir
a safleoedd anheddu eraill. Gall rhai o’r rhain dyddio’n gyfan
gwbl o’r Cyfnod Canoloesol, neu efallai eu bod yn tarddu o’r
Cyfnod Canoloesol, ond mae’n fwy tebygol i bobl ddechrau byw ynddynt
yn y cyfnod ôl-Ganoloesol. Mae’n amlwg bod rhai o’r
anheddiadau a gofnodwyd yn dyddio o’r cyfnod ôl-Ganoloesol,
a hefyd waliau’r bythynnod/fferm sy’n sefyll, gwrymiau amaethu
ac olion amaethyddiaeth eraill.
Map a atgynhyrchwyd o fap yr OS gyda chaniatad yr Arolwg Ordnans ar ran Rheolwr Llyfrfa Ei Mawrhydi, © Hawlfraint y Goron 2001. Cedwir pob hawl. Byddai ei atgynhyrchu heb ganiatad yn torri Hawlfraint y Goron a gall hynny arwain at erlyniad neu achos sifil. Rhif y drwydded: GD272221 |