![Allt y Gwreiddyn](webphotos/alltgwreiddyn.jpg)
ALLT Y GWREIDDYN
CYFEIRNOD GRID: SN 680803
ARWYNEBEDD MEWN HECTARAU: 144.0
Cefndir Hanesyddol
Er bod rhan o’r ardal hon wedi’i lleoli’n
hanesyddol o fewn Maenor Nantyrarian a oedd yn eiddo i Abaty Cwm-hir,
mae’n debyg bod y llethrau serth iawn lle y’i lleolir bob
amser wedi rheoli’r defnydd a wneir ohoni fel coetir. Fe’i
dangosir wedi’i gorchuddio â choed ar y mapiau cynharaf o’r
ardal ddyddiedig 1790 (LlGC Cyf 37, 57, 60). Mae’r coetir ym 1790
yn debyg o ran maint i’r coetir a welir heddiw. Dengys mapiau hanesyddol
nad yw wedi newid ryw lawer yn ystod y ddwy ganrif ddiwethaf, er bod y
Comisiwn Coedwigaeth wedi ailblannu rhai clystyrau o goetir llydanddail
â chonifferau. Erbyn y 18fed ganrif roedd llawer o’r coetir
hwn o fewn ystad Gogerddan. Mae gwaith rheoli gofalus gan yr ystad wedi
cyfrannu at ei ddiogelu rhag cael ei anrheithio gan y diwydiant cloddio
plwm, a chan ffermwyr-denantiaid ac unigolion eraill.
Disgrifiad ac elfennau hanfodol y dirwedd hanesyddol
Mae’r ardal yn ymestyn dros lethr serth sy’n
wynebu’r gogledd ac sy’n drwch o goed. O ran uchder mae’n
amrywio o 60m i 300m. Mae’r coetir yn gymysgedd o goed llydanddail
a chonifferau. Ceir rhai darnau bach o dir agored yn yr ardal hon. Mae’r
rhain yn cynnwys tir pori garw a llethrau wedi’u gorchuddio â
rhedyn sydd wedi’u rhannu’n gaeau. Cloddiau ac arnynt ffensys
gwifrau sy’n ffurfio’r ychydig o ffiniau a geir yno. Mae tystiolaeth
o weithgarwch cloddio cerrig yn y coetir.
Mae i’r ardal hon ffiniau pendant. I’r gogledd
ceir tir amgaeëdig is, ac i’r de naill ai dir amgaeëdig
uchel neu rostir agored.
Map a atgynhyrchwyd o fap yr OS gyda chaniatad yr Arolwg
Ordnans ar ran Rheolwr Llyfrfa Ei Mawrhydi, © Hawlfraint y Goron 2001.
Cedwir pob hawl. Byddai ei atgynhyrchu heb ganiatad yn torri Hawlfraint
y Goron a gall hynny arwain at erlyniad neu achos sifil. Rhif y drwydded:
GD272221 |